Trong một góc của căn phòng rộng chừng 10m2 trên phố Lò Đức (Hà Nội), tiếng đục đẽo, gõ bũa đều tay vang lên từng hồi. Nguyễn Ngọc Diệu Linh, 33 tuổi, say sưa với các tác phẩm nghệ thuật của mình. Ban đầu cô phác nét, sau lại đục đẽo, uốn chỉnh, rồi ghép da, may vá để tạo ra một chiếc túi da chạm khắc handmade tinh xảo.
Cô hiện là chủ một thương hiệu đồ da thủ công, ra đời từ năm 2015, nổi bật với các sản phẩm được làm dựa trên kỹ thuật chạm khắc, thúc khối nổi, nhuộm màu công phu trên bề mặt da bò thuộc từ thảo mộc.
Yêu thích hội họa từ nhỏ, nhưng đến năm 16 tuổi Diệu Linh mới bắt đầu vẽ tranh một cách nghiêm túc. Lên đại học, cô chọn theo học khoa Đồ Họa - nơi Linh được tiếp cận sâu hơn về mỹ thuật, hình khối và màu sắc.
Ra trường, Linh xin việc tại một công ty thiết kế đồ họa, chuyên làm các banner cho các thương hiệu, thu nhập khoảng 10 - 15 triệu đồng tùy thời điểm. Theo lời Linh, người làm thiết kế cần tỉ mỉ, cẩn thận nhưng cô lại không có tố chất đó khi là người làm việc theo cảm tính, sống tự do và không muốn bị ràng buộc bởi bất kỳ điều gì. Linh tự nghĩ có phải do mình không yêu nghề, hay tính cách vốn đã hời hợt với mọi thứ? Cô thử sức với một số công việc khác nữa, nhưng đều không có kết quả.
Cách đây 6 năm, Linh biết đến da bò thuộc từ thảo mộc. Cô bắt đầu cơ duyên từ những miếng da vụn và những công cụ được cho. Niềm yêu thích thôi thúc cô tìm hiểu kiến thức trên các kênh mạng xã hội, rồi học ghép những miếng da thành sản phẩm hoàn chỉnh. Điều này vô tình giúp cô giải trí, xả stress sau những công việc hàng ngày.
Đi sâu vào lĩnh vực, Linh được giới thiệu về kỹ thuật khắc những hình khối nổi rất đẹp trên da. Cô tự hỏi đó là loại da nào, công cụ gì và cách làm ra sao? Cô tìm đọc những kênh thông tin nước ngoài, YouTube, Instagram và Pinterest, tham gia một số hội nhóm trên Facebook cả trong nước lẫn quốc tế.
Mọi người chia sẻ với Linh rất nhiều về kỹ thuật có tên gọi chạm khắc trên da. Cô học những bước cơ bản đầu tiên, tích lũy và đến bây giờ, vẫn đang tự nghiên cứu thông qua những chuyên gia nước ngoài.
Linh thuộc thế hệ đầu tiên bắt đầu mò mẫm chạm khắc trên da tại Việt Nam. Dòng da mà cô sử dụng có tên Veg-tan (Vegetable tanned leather), hay dân dã thường được gọi là da mộc. Tên gọi xuất phát từ phương thức chế tác của loại da này. Da được thuộc bằng tanin - một loại chất được chiết xuất từ thực vật, thân thiện với môi trường. Người ta dùng những chiết xuất từ cây cỏ hoa lá để phủ lên da, sau đó xử lý đánh bóng làm mềm.
Ngoài ra, Linh cho biết có thể sử dụng da cá chép, da ếch, da mông ngựa... để làm túi, ví. Tuy nhiên 2 loại này rất mỏng, chỉ để làm bề mặt vì độ bền không cao và không phù hợp để chạm khắc. Trong khi đó, da bò đã được thuộc bằng thảo mộc có độ xốp trên bề mặt để người nghệ sĩ có thể điêu khắc và tạo ra những sản phẩm đậm dấu ấn cá nhân.
Vì chạm khắc nghệ thuật thủ công trên da chưa phổ biến nên việc tìm mua dụng cụ điêu khắc rất khó khăn. Trước đó, Linh đã đặt mua từ nước ngoài. Về sau, cô tự thiết kế, tìm đến xưởng cắt rồi nhờ những người thợ làm nên bộ dụng cụ đặc biệt của riêng mình.
"Chỉ cần dụng cụ đi nét và tạo nền cơ bản là mình có thể chạm khắc cả thế giới rồi", Linh nói. Búa cũng là một công cụ hỗ trợ rất nhiều để tạo khối. Chiếc búa có độ nặng và thiết kế đạt tiêu chuẩn thì khi cầm và sử dụng, người dùng sẽ cảm thấy rất thoải mái.
Với những bạn mới học nghề, bộ dụng cụ cơ bản có giá 2 triệu đồng. Nếu đầy đủ với tất cả các kích cỡ, phức tạp và cầu kỳ, giá sẽ cao hơn. Bộ mà Linh đang sử dụng trên dưới 10 triệu đồng, riêng chiếc búa được đặt làm thủ công riêng, thân bằng gỗ hiếm, phụ kiện bao quanh bằng đồng và da, khoảng 2-3 triệu đồng.
Sau hơn 1 năm mày mò, Linh bắt đầu có những khách hàng đầu tiên.
Theo lời nữ điêu khắc, để làm một sản phẩm, bước đầu tiên cần chọn một miếng da thuộc từ thảo mộc, độ dày khoảng 2-3mm (nếu muốn mỏng sẽ từ 1.4 đến 1.6 mm); sau đó phác họa hình ảnh lên miếng da, thấm nước nhẹ cho mềm bề mặt da, dùng dao con đi tách nét với nền để thành hình họa tiết muốn chạm khắc, rồi đi đường viền xung quanh hình để hình có độ nổi.
Để tạo hình chuẩn, Diệu Linh dùng các dụng cụ vuốt nét để vuốt khối, chuốt hình sao cho mềm mại hơn là hoàn thiện với hình 2D. Nhưng nếu muốn nổi hình 3D sẽ cần thêm một số kỹ thuật khác như thúc, vuốt và đẩy khối. Sau khi hình trên sản phẩm hoàn thành còn được chuốt lại, chốt màu, đánh bóng nhằm tăng độ bền đẹp.
"Với các sản phẩm thông thường, công đoạn chạm khắc mất hẳn một ngày làm việc (khoảng 8 tiếng). Nhuộm màu hình đơn giản chỉ mất 2-3 tiếng, nhưng nếu là hình phức tạp có thể lên đến 2 ngày. Thời gian hoàn thiện một sản phẩm là 3 - 5 ngày với mẫu thường và mất đến 14 ngày với các mẫu phức tạp", Linh cho hay.
Người phụ nữ 33 tuổi sản xuất các mẫu mã từ da chạm khắc khá phong phú từ dây đeo thẻ, túi xách, balo, ốp điện thoại, bật lửa... độc bản được chạm khắc đa phần về cỏ cây hoa lá. Mức giá dao động từ vài trăm ngàn đồng với bao da, 2 - 3 triệu đồng với túi xách, nhưng có những sản phẩm lên đến 15 triệu đồng.
Theo Diệu Linh, một sản phẩm được đánh giá đẹp phải đảm bảo độ sắc nét, chạm khắc đúng 90-95% hình ảnh khách yêu cầu, màu sắc tươi sáng, tổng thể hài hòa. Trong 6 năm theo nghề, cô đã nhận được 400 - 500 đơn hàng, có những khách đặt liền 2 - 3 sản phẩm trong cùng một đơn.
Mỗi tháng bà chủ xưởng da làm tối đa từ 10 - 15 sản phẩm, trung bình thu về 30-50 triệu đồng/tháng, chưa trừ vốn đã bỏ ra, nên số tiền lãi chỉ là một phần trong đó.
"Với mức giá bán bạc triệu chắc nhiều người vẫn nghĩ thợ thủ công hẳn phải giàu lắm, nhưng mình xin khẳng định, làm nghề này cũng khó giàu lắm nhưng không phải vì thời gian và công sức bạn bỏ ra, thực sự còn khổng lồ hơn giá tiền đấy", Linh bộc bạch.
8x thừa nhận khó dứt ra được công việc. Mỗi ngày cô có thể ngồi liên tục từ 8h sáng đến 10 giờ đêm nhưng vẫn cố gắng sắp xếp thời gian vừa tiếp khách, vừa tư vấn, vừa chạm khắc nhưng không quên quan tâm tới gia đình và chính sở thích bản thân như tập thể dục, làm đẹp...
Theo Diệu Linh, người làm nghề chạm khắc trên da chủ yếu là nam giới bởi họ có sức bền tốt hơn. "Khi chế tác người thợ buộc phải sử dụng búa có trọng lượng lên đến nửa cân để tạo khối, phần vai cổ cúi trong thời gian dài khiến cơ thể mỏi vô cùng. Đặc biệt nếu bị bệnh về cổ, vai, gáy hay gai đốt sống còn đau đớn hơn, một số người buộc phải bò nghề vì không thể ngồi lâu. Nhưng với mình thì chưa", Linh cười.
Với Diệu Linh, mỗi lần mệt mỏi, chán nản, cô tự cho phép bản thân nghỉ ngơi 1-2 ngày, làm điều mình thích, đi chơi giải khuây rồi đốc thúc bản thân trở về với công việc. Trong thời gian tới, cô dự định sẽ tìm hiểu sâu hơn nữa về chạm khắc trên da, cố gắng làm ra những sản phẩm thật đẹp để càng nhiều người biết đến công việc này.
Đăng Khoa
