Natasha Boroda, người Ukraine, 30 tuổi, chia tay bạn trai ba năm trước. Mối quan hệ không quá nghiêm túc nhưng để lại bé Artur. Người mẹ trẻ làm nghề giáo viên chia sẻ với Mail: "Biết mình có thai là khoảnh khắc hạnh phúc nhất với tôi". Sau đó, Natasha muốn có con thêm nhưng chuyện bầu bí đã khác.
Hè năm ngoái, cô bắt xe từ quê lên thủ đô Kiev. Điểm đến là một phòng khám, nơi Natasha nằm để bác sĩ cấy phôi thai vào tử cung. Phôi thai này được tạo ra trong phòng thí nghiệm từ tinh trùng và trứng của một cặp Natasha không hề biết. Người ta đưa đứa trẻ đi ngay khi lọt lòng, để tránh nảy sinh tình mẫu tử với Natasha.
Bên cạnh việc dạy học, Natasha thuộc biên chế công ty mang thai hộ BioTexCom, với mô tả công việc là đẻ thuê cho khách hàng người Anh.
Ukraine nằm trong số ít "công xưởng" đẻ thuê của thế giới, bên cạnh Georgia và một vài bang của Mỹ. Theo BBC, đây là những nơi coi việc đẻ thuê là hợp pháp. Pháp, Đức, Italy, Tây Ban Nha, Nhật Bản cấm mang thai hộ dưới mọi hình thức. Còn Anh không cho phép thương mại hóa việc này.
Luật Ukraine quy định phụ nữ mang thai hộ không có quyền làm mẹ đứa bé. Đất nước đang hồi phục kinh tế "lấy rẻ" phí đẻ thuê so với Mỹ: 40.000 euro thay vì gần 90.000 euro.
Natasha là điển hình cho nghịch cảnh của người mang thai hộ. Cô gái thương cảm người lạ hiếm muộn, ân cần với đứa trẻ trong bụng như con mình, nhưng kiềm chế tình cảm.
"Tôi dần quen với sự thật. Đứa bé không phải con tôi, tôi chỉ là người mang nó", cô nói. Quá trình này, Natasha có thể nhận thù lao 14.000 euro, chưa kể 2.000 euro cho ăn uống và quần áo. Ukraine trả lương tháng trung bình 110 euro và nghề giáo viên môn luật và lịch sử của Natasha không khá khẩm hơn. Cô kiếm thêm bằng cách làm thuê ở hàng ăn và mang thai hộ. Natasha cho biết động lực: "Con trai tôi và tương lai của nó đứng sau lựa chọn này". Bà mẹ đơn thân khẳng định làm việc này không chỉ vì tiền mà còn muốn giúp đỡ người khác. Cô cũng phải giấu đồng nghiệp và bạn bè.
Sergi Antonov, một chuyên gia luật y tế và sinh đẻ, tiết lộ với Mail rằng hơn 2.000 trẻ được thuê đẻ chào đời năm ngoái ở Ukraine. Con số tăng 300% sau 5 năm. Ông này cho biết trong số 40 phòng khám phụ sản ở nước ông, tới một nửa cung cấp chương trình đẻ thuê, với khách nước ngoài chiếm 94% trong giai đoạn 2016-2017.
Tại Kiev, BioTexCom nằm sau tường rào an ninh. Nơi đây tạo ấn tượng vừa như một bệnh viện, vừa giống một cỗ máy vận hành trơn tru. Công ty kinh doanh dịch vụ mang thai hộ, cho trứng và thụ tinh trong ống nghiệm. Gói đẻ thuê "Tiêu chuẩn" 39.000 euro và gói "VIP" 49.000 USD dành cho các cặp hiếm muộn từ khắp thế giới. Họ có cả một đội phụ trách truyền thông mạng xã hội về sản phẩm cũng như "khuyến mại".
Bên trong tòa nhà, những phụ nữ trẻ chờ mang thai hộ hay cho trứng đứng xếp hàng. Khoảng 63 đôi vợ chồng vô sinh tìm đến đó trong một buổi chiều như lựa chọn cuối cùng.
Stacy Owen, quốc tịch Anh, làm quản lý giáo dục. Cô từng mất nhiều tiền chạy chữa, thuốc thang, nhưng rồi sảy thai hết lần này đến lần khác suốt 12 năm. "Đẻ thuê là hy vọng cuối cùng", Stacy kể. Vợ chồng cô khăn gói đến Ukraine năm ngoái và trở về với một cặp song sinh. Sau khi trả hơn 30.000 euro cho BioTexCom, Stacy giữ liên lạc với phụ nữ mang thai hộ vì muốn con sau này biết mặt người đã mang nặng đẻ đau mình và tin cô gái ấy làm một điều tuyệt vời.
Như các công ty tương tự ở Ukraine, BioTexCom nói "không" với phương thức đẻ thuê dùng chính trứng người mang thai hộ. Sản phụ đơn thuần "cho thuê" tử cung. Những người này trong độ tuổi 20-38 và phải qua vòng kiểm tra nhân thân, sức khỏe. Họ cần đảm bảo không mang bệnh lây qua đường tình dục và bị cấm quan hệ tới tuần thứ 12 của thai kỳ.
Tình huống xấu như mất khả năng sinh sản sau đẻ thuê có thể xảy ra, nên công ty chỉ tuyển người đã có con riêng cho mình. Bên kia dịch vụ, hãng mang thai hộ từ chối đôi nào chưa cưới và không chứng minh được mình vô sinh.
Với những khách yêu cầu thai phụ ăn chay và đi bộ hai tiếng mỗi ngày, họ giải thích: "Người mang thai hộ đang giúp đỡ, chứ không phục vụ bạn, hãy tôn trong cuộc sống riêng của cô ấy".
Kateryna Hobzhyla, 34 tuổi, là một giám đốc siêu thị. Cô lấy chồng doanh nhân năm 17 tuổi, có ba con, trong đó con trai cả Constantine đã 18 tuổi. Đứa thứ tư trong bụng Kateryna hiện tại của vợ chồng khác. Người phụ nữ lần đầu trải nghiệm mang thai hộ nói: "Tôi yêu các con tôi", ám chỉ tình cảm đó dành cho cả thai nhi đang lớn. Cô biết sẽ "rất khó khăn" khi chấp nhận vượt cạn rồi sẽ không thấy mặt đứa bé. Kateryna không mang thai nòi giống của mình nhưng nâng niu đứa trẻ trong bụng bằng cả trái tim.
Kateryna ly dị người chồng bạo hành 4 năm trước và phải đi thuê nhà. Hiện cô đẻ thuê vì muốn gom tiền mua một căn hộ cho hai cô con gái.
Người mẹ phải đấu tranh nội tâm rất nhiều trước khi quyết định đến với công việc mang thai hộ. Cậu con trai Constantine động viên: "Con mới là con mẹ. Đứa trong bụng không phải". Kateryna cố coi đây đơn giản là một lần thừa cân. Cô dự tính đến Kiev chờ lâm bồn cùng những phụ nữ mang thai hộ khác lúc thai lớn, rồi về nhà với chiếc bụng phẳng và tuyên bố: "Tôi đã giảm cân thành công".
Trong khi đó, Elena Oucharenko là mẹ đơn thân của Misha, 13 tuổi. Cô là một nghệ sĩ và chuyên tổ chức các workshop sáng tạo cho trẻ em. Elena đang bầu một bé cho BioTexCom. Trước đó, bà mẹ 37 tuổi đã sinh đôi cho một cặp người Italy. Cô giãi bày: "Tôi đối xử với cái thai như với con trai mình. Tôi xoa bụng và trò chuyện với em bé trong bụng, bảo rằng: 'Mẹ và bố đang chờ con. Họ yêu con rất nhiều'". Elena còn đặt tên cho hai bé, một đứa là "Thỏ con", một đứa có biệt danh mang nghĩa "ngọt ngào và tốt đẹp".
Cặp song sinh gái chào đời tháng 5/2017. Elena không được nhìn hay nghe chúng khóc lúc ấy. Cô kể mình "tỉnh dậy với cái bụng rỗng, cũng chẳng có em bé nào bên cạnh", chỉ được kê thuốc tiêu sữa. Ba ngày sau đó, vợ chồng Italy tìm gặp cô tại bệnh viện, anh chồng đã quỳ xuống và khóc. Elena tả: "Tôi chứng kiến điều mình chưa từng thấy: một niềm hạnh phúc thuần khiết".
Tại Ukraine, lo ngại hiện bao trùm về vấn đề đạo đức của những phụ nữ "bán" tử cung cho toàn cầu. Nữ nghị sĩ Iryna Sysoyenko đang thảo một luật cấm người nước ngoài thuê dân họ đẻ. Bà phát biểu: "Chúng tôi không muốn bị nhìn như một đất nước nơi bạn bay đến, chọn một phụ nữ và có một đứa trẻ".
Trái lại, đại diện công ty BioTexCom nêu quan điểm: "Những cô gái của chúng tôi mang thai hộ vì muốn tự chủ cuộc sống. Khi bị chỉ trích lợi dụng họ, tôi nói: 'Ồ vâng, hẳn sẽ tốt hơn nhiều nếu họ bỏ gia đình, ra nước ngoài mưu sinh, bị trả công rẻ mạt và bóc lột tại đó'".
Elena thừa nhận "có những phụ nữ cùng cực và làm việc này vì tiền" nhưng bản thân cô coi đó là sự tương hỗ xã hội: cô giúp vợ chồng hiếm muộn, họ giúp lại cô. Biết con trai giỏi ngoại ngữ, Elena đang tích góp tiền cho Misha du học về sau và nhắm đến đất nước Italy.
Thanh Tùng