Đến tận bây giờ, những gì xảy ra trong cuộc thảm sát lịch sử đã hằn sâu và như thước phim quay chậm lại trong từng lời kể của bà Nga ở ở ấp An Định A, thị trấn Ba Chúc, huyện Tri Tôn. Đó là thời điểm năm 1977, quân Pon Pot tràn qua biên giới, nã đạn pháo và tập kích bắn giết vô cớ những thường dân vô tội tại 8 tỉnh biên giới Tây Nam. Trong đó làng Ba Chúc của bà, cách biên giới Tây Nam chỉ 7km, cũng là mục tiêu quan trọng của đội quân diệt chủng. Chúng liên tục gây tội ác kinh hoảng trên dưới 30 lần trong một khoảng thời gian ngắn, làm cho người dân phải tháo chạy vào khu vực núi Tượng gần đó để ẩn náu.
Theo tư liệu lưu trữ, giai đoạn gây tội ác kinh hoàng nhất của đội quân Pon Pot là từ ngày 18/4 đến ngày 30/4/1978. Thời điểm ấy, 3.157 người dân phải bỏ mạng đớn đau; trong đó có đến 100 người trong dòng họ của bà Nga, riêng gia đình bà tất cả là 37 người.
Nhắc lại cái ngày đau đớn này, đôi mắt bà Nga ngân ngấn nước mắt. Bà kể, ban đêm chúng tràn lên núi lùng sục, vây hãm truy sát người dân, bắt được ai là tra tấn man rợ, sát hại bằng cách dã man nhất. Đa phần trong số này là phụ nữ và trẻ em. Riêng phụ nữ sẽ bị hãm hiếp trước khi chết tức tưởi dưới bàn tay Pon Pot. Đêm đến, chúng cũng tràn xuống làng ngang nhiên cướp phá, giết hại không chừa một ai.
Đã 35 năm qua, bà Nga sống với hàng nghìn bộ hài cốt. |
Lúc bấy giờ, bà Nga đã 39 tuổi làm nông cùng chồng nuôi 6 mặt con. Khi cuộc thảm sát xảy ra, bà tận mắt chứng kiến cảnh những người thân yêu nhất bị chết thảm trước mặt mình. Từng cơ thể của những đứa con do bà dứt ruột sinh ra bị xé toạc, bị đập đầu và kêu cứu trong tuyệt vọng, "má ơi! cứu con!". Trong hoàn cảnh ấy, bà bất lực hoàn toàn. Sự thoát chết của bà là một chuyện hy hữu, có phần kỳ lạ. Khi cố rướn người che chở cho những đứa con thân yêu, bà bị quân Pon Pot bắn thẳng một viên đạn xuyên qua cổ họng. Lần lượt những đứa con của bà chết tức tưởi, trước khi bỏ đi một tên còn dùng đá đập vào đầu làm bà bất tỉnh.
"Khi tôi tỉnh lại trời đã xế chiều, một cảnh hãi hùng nhất mà suốt đời tôi nhớ như in. Vây quanh tôi, thi thể các con, người thân la liệt. Tôi bắt đầu chạy trốn", bà Nga nhớ lại.
Đó là 12 ngày dài nhất trong đời bà Nga khi phải trốn chui lủi, ban ngày ẩn nấp trên núi Tượng, đêm thì lang thang như người mất hồn. Trong 12 ngày đêm, bà đã biết bao lần đối mặt với đội quân diệt chủng Pon Pot nhưng may mắn chúng không phát hiện ra bà. Những vết thương trên cơ thể bà, dù không thuốc men, phải lội trong cảnh bùn lầy nhơ nhớp nhưng tự lành lại. Thoát được cuộc truy cùng diệt tận ấy, sau 12 ngày đêm bà Nga đã được cứu chữa.
Một năm sau, năm 1979, chính quyền và nhân dân tỉnh An Giang đã xây dựng khu nhà mồ Ba Chúc hay còn gọi là khu chứng tích tội ác Pon Pot, rộng trên 3.000 m2 để tưởng nhớ những thường dân vô tội chết thảm để nhân dân cả nước và những người yêu chuộng hòa bình trên thế giới biết. Ở Việt Nam này, chỉ có một đám giỗ tập thể lớn nhất, đó chính là ngày giỗ của hàng nghìn người dân vô tội đã mất dưới bàn tay của Pon Pot ở làng Ba Chúc.
Hàng năm du khách trong và ngoài nước tìm đến khu di tích nhà mồ Ba Chúc để tham quan và hiểu thêm về tội ác của đội quân diệt chủng một thời. Dưới cái nắng nóng hay mưa rả rích của trời miền Tây, du khách hay tìm đến quán nước sập xệ cách khu di tích không bao xa để trú tạm hoặc uống nước. Ít ai biết, cái quán nhỏ đó là nơi trú thân của bà Nga - người canh nhà mồ Ba Chúc kể từ khi nó được xây dựng đến nay.
Khi quân Pon Pot bị đẩy lùi sang bên kia biên giới, làng Ba Chúc yên bình, người dân và chính quyền thu gom hài cốt đưa về. Hài cốt đưa về tập trung, nhiều người còn sống sót như bà Nga không chịu nổi cảnh tượng hãi hùng đã bỏ đi biệt xứ từ dạo ấy. Chỉ có bà là ở cạnh bên những bộ hài cốt cho đến khi được chuyển vào khu nhà mồ.
Bà cho hay: "Ban đầu khi mới chuyển về, tôi biết rõ đâu là hài cốt của chồng, của con nhưng sau đó hài cốt được sắp xếp lại. Đến giờ tất cả những người an nghỉ ở đây đều là người thân của tôi cả".
Khi được hỏi vì sao lại ở lại vùng đất quá đỗi bi thương, cứ nhìn vào là khơi gợi nỗi đau quá khứ, bà trần tình "vì ở đây có chồng, có con tôi". Từ đó, bà tự nguyện ở lại và làm người giữ gìn khu nhà mồ này suốt 35 năm qua mà không đòi hỏi tiền công hay bất kỳ quyền lợi nào.
Hàng ngày, bà ra khu nhà mồ quét dọn, hương khói đầy đủ rồi quay về quán nước xập xệ của mình mưu sinh. Tối đến, thi thoảng bà ra khu nhà mồ cầu nguyện, khấn vái cho những người thân rồi lặng lẽ trở về quán nước với chiếc cát-sét nhỏ. Chiếc đài ấy đưa bà vào giấc ngủ để rồi mai thức giấc lại công việc đều đặn như thế.
Bà chia sẻ, thời điểm bận rộn nhất của bà có lẽ là tháng tư này, bởi lẽ đây là ngày giỗ tập thể cho hơn nghìn người thân. Khi vào quán nước của bà, ai cũng thấy tài sản hiện giờ quý giá nhất là chồng mâm hơn 80 chiếc và chồng chén đĩa cao ngất. Đó là những vật dụng bà làm giỗ hàng năm, bà giữ gìn như của quý.
Ở đất này ai cũng gọi bà là "má Tư nhà mồ". Nhiều lần có những đoàn nhà báo trong nước, quốc tế đến lật lại hồ sơ của vụ thảm sát ngày xưa, họ đều tìm đến bà Nga để nghe kể lại chuyện quá khứ hãi hùng của một nhân chứng trực tiếp và nhờ bà chỉ dẫn cho những cảnh quay sống động. Bà lặng lẽ đáp ứng các yêu cầu, bởi theo bà đó cũng là nhiệm vụ bà phải làm để cho người dân khắp nơi biết về tội ác của Pon Pot trong một giai đoạn lịch sử.
Bà Nga cho hay, mong ước lớn nhất bây giờ là sống lâu để chăm sóc cho những người thân đang ở nhà mồ. Lúc chết đi, bà cũng cũng mong được ở gần họ.
Theo An Ninh Thủ Đô