Rau đắng đất là loài cây dân dã, gắn liền với đời sống của người dân khu vực Nam Trung bộ và Nam bộ. Đây không chỉ là cây thuốc quý mà còn là nguồn thực phẩm hàng ngày. Người Nam bộ thường ăn cháo cá lóc với rau đắng tươi, người Nam Trung bộ lại có thói quen ăn cháo trắng trộn với tro của loài cây này. Với người thưởng thức lần đầu, cháo rau đắng sẽ đem tới cảm giác khó ăn bởi vị đắng ở đầu lưỡi. Nhưng khi nuốt qua cổ, bạn sẽ cảm nhận được dư vị ngọt thơm của món ăn này.
Không chỉ là một món ăn bổ dưỡng, trong dân gian, rau đắng đất còn được sử dụng làm thuốc chữa viêm gan, làm mát gan và tiêu độc hiệu quả cho cơ thể. Loại rau này dễ sống nhờ khả năng phân nhánh khỏe nên thường mọc thành đám ở ruộng trồng ngô, khoai, sắn, ở bãi sông, nương rẫy và thậm chí ở ven đường đi. Cây có vị đắng, tính mát, quy vào kinh can, thận, có tác dụng lợi tiêu hóa, nhuận gan, ích mật, thanh nhiệt, lợi tiểu, giải độc.
Còn theo y học hiện đại, rau đắng đất có thành phần chính là các saponin, flavonoid, vitamin C, chất xơ, có lợi cho người mắc bệnh tim mạch, huyết áp cao. Dù mọc được ở mọi nơi nhưng rau lành tính và an toàn cho người sử dụng. Có lẽ vì vậy, loại rau này có mặt trong hầu hết các bữa cơm gia đình của người dân vùng Nam bộ.
Từ những đánh giá, ghi nhận của y học cổ truyền về tác dụng dược lý của rau đắng đất với sức khỏe con người, Công ty cổ phần dược phẩm Traphaco đã sử dụng loại rau này là một trong ba dược liệu chính sản xuất ra thuốc bổ gan Boganic. Tuy nhiên, điều khó khăn đặt ra là làm sao xây dựng được nguồn nguyên liệu ổn định, chủ động và đảm bảo an toàn, nhất là khi rau đắng đất trở thành dược liệu ứng dụng trong sản xuất thuốc hiện đại với sản lượng lớn.
Để giải bài toán này, Traphaco đã xây dựng các vùng dược liệu vệ tinh, hướng dẫn bà con nông dân thực hiện quy trình thu hái cây rau đắng đất theo tiêu chuẩn GACP – WHO (thực hành tốt trồng trọt và thu hái cây thuốc). Sau nhiều năm nghiên cứu kết hợp với triển khai thực tế, Traphaco đã xác định được thời điểm thu hái để rau đắng đất có hàm lượng hoạt chất cao nhất; đồng thời đảm bảo được công tác bảo tồn, phát triển cây thuốc. Rau đắng đất sau thu hái được sơ chế, rửa sạch theo quy trình chuẩn, đem phơi và đóng gói, ép kiện đảm bảo tiêu chuẩn sạch.
Cùng với việc sử dụng “dược liệu sạch”, Traphaco đã phối hợp với actiso, bìm bìm biếc - những dược liệu sạch theo tiêu chuẩn GACP - WHO để sản xuất thuốc bổ gan Boganic. Nhờ vậy, sau hơn 15 năm có mặt trên thị trường, Boganic được đánh giá là loại thuốc bổ gan chất lượng tại Việt Nam.
Những con số kiểm chứng lâm sàng và độ “phủ” của Boganic đã chứng minh rằng, sản phẩm này được đông đảo người tiêu dùng đón nhận. Đến nay, Boganic đã được sử dụng tại hơn 500 cơ sở điều trị khám chữa bệnh trên cả nước. Các kết quả nghiên cứu lâm sàng tại bệnh viện K trung ương, bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình cho thấy, loại thuốc bổ này cải thiện rõ rệt các triệu chứng suy giảm chức năng gan, viêm gan: ăn kém, khó tiêu, đầy bụng, da xạm vàng, nước tiểu vàng, đau hạ sườn phải. Boganic còn giúp hạ men gan với tỷ lệ lui bệnh 67% sau 10 ngày dùng. Từ những tác dụng lâm sàng rõ rệt, Boganic đã được Hội đồng thẩm định của Bộ Y tế bình chọn và trao giải thưởng Ngôi sao thuốc Việt 2014, một giải thưởng lớn và uy tín của ngành dược Việt Nam.
Dù chỉ là loài cây bình thường, có mặt trong đời sống thường ngày của người dân, nhưng không phải ai cũng hiểu những tác dụng dược lý mà rau đắng đất đem lại. Hơn nữa, đây còn là loài cây, dễ sống phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của người dân Nam bộ. Tuy nhiên, trước đây, việc thu hái loài cây này của người nông dân trong vùng còn manh mún, nhỏ lẻ, thu hoạch không theo thời điểm cụ thể, phơi ngoài sân, thậm chí ngoài đường và phần lớn được bảo quản, sơ chế trên mặt đất nên dẫn đến nguy cơ nguồn nguyên liệu bị nhiễm khuẩn, nhiễm nấm, không đảm bảo hàm lượng hoạt chất ở mức cao nhất. Sau khi quy hoạch và xây dựng vùng nguyên liệu tập trung, Traphaco đã hướng dẫn bà con nông dân quy trình thu hái nguyên liệu khi cây phát triển được 5 - 7 tháng. Đây là thời điểm cây phát triển mạnh, ra hoa kết quả, hàm lượng hoạt chất đạt mức cao nhất. Việc thu hoạch vào thời điểm này còn có ý nghĩa bảo tồn cây thuốc, bởi khi thu hái, người nông dân sẽ rũ sạch đất ra khỏi rễ, giúp phát tán hạt của cây ra xung quanh.
Không chỉ dừng lại là một món ăn thường ngày, một vị thuốc quý, loài cây dân dã và có sức sống mãnh liệt này đang đem lại hiệu quả kinh tế cao cho những người nông dân đang hàng ngày thu hái và bảo tồn trên những vùng sản xuất dược liệu theo tiêu chuẩn quốc tế.
Tham khảo cách chăm sóc gan khỏe bằng thảo dược thiên nhiên ở website: www.boganic.vn
(Nguồn: Công ty cổ phần Traphaco)