Từ đầu tháng 8, các hộ làm hương ở xã Quảng Phú Cầu, huyện Ứng Hòa, đã đặt mua vầu, nứa chuẩn bị làm hàng Tết. Xe thương lái vào ra liên tục, tăm hương được xếp khắp các ngả đường vào xã Quảng Phú Cầu.
Luôn tay đóng tăm hương, anh Nguyễn Hữu Long, chủ cơ sở làm hương truyền thống ở thôn Phú Lương Thượng, xã Quảng Phú Cầu, cho biết nghề làm tăm hương ở đây được hình thành và phát triển hơn 100 năm. Ban đầu, các hộ làm hương chỉ tập trung ở thôn Phú Lương Thượng, vài năm trở lại đây mới mở rộng ra những thôn còn lại trong xã, trở thành nguồn thu nhập chính cho nhiều gia đình.
Theo anh Long, máy móc hỗ trợ chủ yếu nên giờ các gia đình không thuê nhiều nhân công. Dịp giáp Tết, cơ sở của anh Long có hơn 10 lao động làm tăm hương và sản xuất hương thành phẩm. Để có được những cây hương chất lượng, các cơ sở phải chọn mua nứa, vầu từ Cao Bằng, Thanh Hóa, Nghệ An, Lạng Sơn... sau đó đưa xuống ao ngâm từ một đến hai tháng cho "chín" rồi vớt lên rửa sạch.
Vầu, nứa được đưa vào máy chẻ thành những cây tăm hương tròn, vuông khác nhau, phụ thuộc vào đơn hàng của các tỉnh. Công nhân lựa chọn cây đạt chất lượng, loại bỏ những cây mỏng, nhỏ, dễ gãy. Những cây hương trắng sau khi lựa chọn được nhúng qua lớp nhuộm màu đỏ, phơi khô dưới ánh nắng mặt trời.
Không chỉ cung cấp tăm hương khắp cả nước, Quảng Phú Cầu cũng có những cơ sở se hương. Hương se xong sẽ được phơi dưới nắng để giữ hương thơm tự nhiên thay vì sấy khô. Những người thợ ở đây cho biết dùng cách sấy khô nhanh nhưng sẽ làm mất đi mùi hương đặc trưng. Sản phẩm hương truyền thống của Quảng Phú Cầu không sử dụng hóa chất tạo tàn vòng nên được đánh giá an toàn cho sức khỏe.
Chị Liên, một công nhân làm hương tại nhà anh Long, cho hay những năm gần đây các hộ dần bỏ se hương, nhập trực tiếp tăm hương cho thương lái, hoặc cơ sở chuyên se hương ở tỉnh để giảm bớt công đoạn, cũng như chi phí.
"Se hương phụ thuộc nhiều vào thời tiết, trời mưa sẽ hỏng hàng, nhiều hộ để tránh rủi ro đã bỏ dần công đoạn này", chị Liên nói.
Giáp Tết, nhu cầu nhập hương từ các tỉnh tăng gấp 3, 4 lần ngày thường nên công nhân ở các cơ sở làm hương phải tăng ca. Cơ sở nhà anh Đông, có 9 công nhân làm hương, đang phải tranh thủ thêm buổi tối để kịp giao hàng. Vợ chồng anh Đông là đời thứ ba trong gia đình có truyền thống 70 năm làm hương.
Anh Đông cho hay trước đây chưa có máy móc, hương được làm bằng tay, hàng Tết phải chuẩn bị từ tháng 6. Mọi công đoạn từ chẻ vầu, nứa, vuốt tăm hương, nhuộm màu đến se hương đều được làm thủ công. Nhiều vụ hương được đặt với số lượng lớn khiến công nhân phải làm suốt đêm, chẻ hương đến bật máu tay.
Theo anh Đông, hương làm thủ công tốn thời gian hơn, năng suất chỉ được 1/3 so với làm máy, tăm hương lại không đẹp, đều, hay bị trả lại hàng. Một xưởng sản xuất thủ công mỗi ngày cho ra 300-400 kg. Tuy nhiên khi có máy, mỗi cơ sở sản xuất từ 700 đến 800 kg tăm hương một ngày, một số xưởng lớn lên đến vài tấn.
Trước sự phát triển của tăm hương Quảng Phú Cầu, các hộ gia đình bắt đầu đặt mua máy móc để phục vụ sản xuất. Sản phẩm tăm hương làm bằng máy đảm bảo độ chính xác cao, tiết kiệm nguyên liệu trong sản xuất.
Hiện nay, cả xã có 3.000 lao động, ngày thường thu nhập từ 5 đến 6 triệu đồng/tháng, vào Tết thu nhập tăng 7-8 triệu đồng/tháng.
"Thu nhập tăng giúp người dân có một cuộc sống tốt hơn, Tết cũng đủ đầy hơn trước", anh Đông chia sẻ.
Nhiều năm gần đây, tăm hương tại Quảng Phú Cầu xuất khẩu sang Trung Quốc, Malaysia, Ấn Độ. Quảng Phú Cầu trở thành điểm đến du lịch của nhiều du khách khi đến Việt Nam.
Nguyễn Ngoan