14h30 hàng ngày, Kirby, thuộc giống chó Lakeland Terrier, được đón từ khách sạn thú cưng ở quận Tây Hồ để bắt đầu buổi học với huấn luyện viên Đồng Minh Toàn. Nhẹ nhàng bế Kirby đặt lên xe máy, anh Toàn vuốt ve bộ lông xù màu vàng nhạt, trước khi phát hiệu lệnh "go" (đi) rồi cùng "học sinh" dạo quanh hồ Tây. Nghe thầy ra lệnh "sit (ngồi)", "stand (đứng)", Kirby răm rắp thực hiện và được thưởng loại hạt yêu thích vì ngoan ngoãn. Mỗi khi hai thầy trò đi qua chỗ đông người, Kirby lại thu người, ánh mắt lộ vẻ sợ sệt. Kirby nhút nhát và gặp vấn đề về tâm lý nên hai tháng qua, cún cưng này được áp dụng giáo án dạo quanh hồ để dạn dĩ hơn.
Kết thúc buổi học, Kirby được đưa về khách sạn. Anh Toàn tiếp tục dẫn lần lượt Luna, thuộc giống chó Brittany Spaniel, và Kenya, thuộc giống chó Doberman, ra bãi đất rộng bên hồ huấn luyện. Vừa xuống xe, Luna tỏ ra thích thú chạy một vòng trên thảm cỏ xanh. Nhìn theo tay thầy chỉ về những chú chó gần đó và nghe hiệu lệnh "friend (bạn)", Luna tỏ ra hăm hở tiến đến bắt quen. "Cô nàng" nhanh chóng về lại vị trí thầy Toàn khi tiếng còi gọi cất lên. Nghe được khen "good (tốt)", Luna đứng bằng hai chân sau, giơ hai chân trước lên đập tay với thầy.
Luna là giống chó săn chim và đang được huấn luyện bằng còi siêu âm. Chủ của nó là người nước ngoài và chưa thể về Việt Nam nhiều tháng nay.
Khác với Luna được huấn luyện bằng còi, Kenya chơi với vỏ dừa. "Nàng cún" có bộ lông màu nâu mượt mà sẽ chạy đi và tha vỏ dừa về lại cho thầy.
Buổi học của anh Toàn và Kenya kết thúc lúc 17h, khi thầy áo ướt đẫm mồ hôi còn "học viên" cũng thấm mệt. Mỗi ngày anh Toàn dạy hai ca sáng - chiều và mỗi ca có ba học viên. Các học viên bốn chân sẽ học cùng thầy từ thứ hai đến thứ sáu, hai ngày cuối tuần được về nhà để tăng tương tác với chủ. Học phí cho mỗi cún cưng là 6-7 triệu đồng/tháng.
Nhiệm vụ của những "gia sư" chó như anh Toàn là huấn luyện cún cưng ngoan, biết nghe lời; giúp chúng điều khiển tâm lý và hành vi, không còn bị yếu tố bên ngoài tác động. 12 năm gắn bó với nghề huấn luyện chó, anh Toàn giờ có lượng học viên ổn định, được khách hàng tin tưởng và sống được với nghề. Nhưng trước đó, anh từng bị chính gia đình và những người xung quanh coi thường, nói nghề này không có tương lai.
Kỹ sư viễn thông bỏ việc để dạy chó
Tốt nghiệp Học viện Kỹ thuật Quân sự, chuyên ngành Điện tử Viễn thông, anh Toàn được làm công việc đúng chuyên ngành. Một thời gian sau, anh chuyển hướng sang huấn luyện chó, nghề gắn bó với anh từ thời năm thứ nhất đại học (2009), vì muốn được tự do.
Quyết định bỏ công việc ổn định của chàng kỹ sư khi đó vấp phải sự phản ứng kịch liệt của người thân. Thời điểm ấy, nghề huấn luyện thú cưng chưa phổ biến nên không có trường đạo tạo chuyên nghiệp. Anh Toàn phải tham gia nhiều khóa tập huấn do người nước ngoài mở để nắm được lý thuyết rồi vận dụng vào thực tế.
"Huấn luyện các em cún cũng giống như rèn luyện một con người, cần phải trải qua các giai đoạn khác nhau, không thể 1-2 ngày là thay đổi được tính cách, từ dữ dằn trở nên bình tĩnh luôn được. Tôi coi mỗi học viên như một thành viên gia đình và đi đâu cũng mang một bạn theo", anh Toàn nói, quay sang vuốt ve như khen ngợi Kenya có buổi học ngoan.
Những con chó trước khi được đưa đến anh Toàn thường gặp vấn đề tâm lý; có những con bị trầm cảm, sợ ra ngoài. Để giúp chúng tự tin hơn, anh đi sâu vào tâm lý chó, tìm nguyên nhân và sửa lỗi sai về hành vi trên chúng. Anh đưa học viên ra ngoài bằng xe máy để chúng quen với môi trường hoặc dẫn ra bãi cỏ chơi cùng những con khác để không cảm thấy cô đơn. Ngoài ra, anh luôn mang theo thức ăn nhẹ để động viên cún cưng khi hoàn thành yêu cầu. Món ăn được chuẩn bị tùy vào sở thích của từng bạn cún.
Theo anh Toàn, gia sư chó đòi hỏi phải tỉ mỉ và kiên nhẫn. Huấn luyện viên cần hiểu tâm lý của từng loại chó, giống chó; biết được chúng cần gì hay đang gặp căng thẳng ra sao để chiều chuộng, thay vì dùng roi vọt hay quát tháo mỗi khi không nghe lời.
Những ngày đầu chưa có kinh nghiệm, gặp phải học viên phản ứng dữ dội, anh Toàn từng bị cắn rách tay, rách tai.
"Sự cố như vậy thường xảy ra ở những học sinh mới. Tâm lý của các bạn mới thường yếu, hay giật mình, nếu không cẩn thận, tôi có thể dính tai nạn ngoài mong muốn. Gặp tình huống như vậy, việc cần làm là phải vệ sinh vết thương, trước khi đến bệnh viện", anh Toàn chia sẻ.
Càng lâu năm trong nghề, tiếp xúc với các loại chó, anh Toàn có nhiều kinh nghiệm để không gặp sự cố. Khi đã nắm được tâm lý, anh sẽ tìm được những thứ chú chó thích để khiến nó làm theo lời anh nói.
"Nếu các bạn ấy không thích, sẽ rất khó để điều khiển được hành vi", anh Toàn giải thích.
Khó khăn nhất khi huấn luyện chó cưng là khí hậu ở Việt Nam nóng ẩm, trong khi đa số các học viên là giống chó nước ngoài. Chúng nhanh mệt và dễ bị bệnh hơn khi ở quá lâu giữa thời tiết nắng nóng. Khách hàng của anh Toàn chủ yếu là người nước ngoài nên trong buổi tập, anh dùng những từ tiếng Anh ngắn để giao tiếp với chó, giúp nó không bỡ ngỡ lúc về với chủ.
"Khách hàng nước ngoài quan tâm tới việc tôi dạy và chăm sóc thú cưng của họ thế nào. Họ có thể đến buổi học bất cứ lúc nào hoặc giám sát từ xa", anh Toàn cho hay.
Trong các cún cưng được anh Toàn huấn luyện gần đây, Jiro, chú chó giống Pitbull, chỉ có ba chân là học viên đặc biệt. Jiro được đôi vợ chồng Việt - Anh nhận nuôi từ một trung tâm cứu hộ.
"Jiro không có cơ thể lành lặn, lại luôn lo sợ, hoảng loạn khi về nhà mới. Những học sinh khác chỉ yếu về tâm lý, tôi ít khi gặp bạn nào vừa yếu cả tâm lý lẫn ngoại hình như Jiro", anh Toàn kể.
Trước khi đón Jiro về, những người chủ đã bàn bạc kỹ với anh Toàn để cún cưng có một môi trường và sức khoẻ tốt nhất. Ngay những ngày đầu tiếp nhận Jiro, anh Toàn đã lên kế hoạch đào tạo đặc biệt, điều tiết tâm lý và hành vi cho nó. Những hoạt động cơ bản như về giường ngủ, đứng, ngồi, đợi, quay tròn, high-five, cách chơi với chủ... anh đều phải dạy Jiro từ đầu. Sau hai tháng được kèm cặp, Jiro dần trở nên thân thiện, tâm sinh lý bình ổn hơn.
Mỗi khóa học thường kéo dài ba tháng để chó hình thành được phản xạ, biết nghe lời và hiểu những gì chủ hay người huấn luyện nói. Tùy thuộc vào môi trường sống, tính cách và yêu cầu, khách hàng có thể gửi huấn luyện chó ở trường hoặc mời thầy về nhà dạy. Ngoài việc dạy chó thực hiện các hiệu lệnh, anh Toàn còn tập trung vào sức khỏe thể trạng và tâm lý của cún. Nhờ đó, kết thúc khóa huấn luyện, những chú chó ngoan hơn và dần hoàn thiện bản thân.
Chia sẻ về những thành quả trong công việc, huấn luyện viên Toàn không quên cảm ơn bà xã.
"Tôi luôn có hậu phương vững chắc ủng hộ mình trong công việc. Không có vợ ủng hộ, sẽ không có bản thân tôi như bây giờ", anh Toàn vui vẻ nói.
Là người yêu động vật, chị Thảo, vợ anh Toàn, hiểu việc huấn luyện chó là đam mê, sở thích của người mình yêu. Ban đầu, chị "ghen tị" với chúng khi thời gian anh Toàn bên cún cưng nhiều hơn bên vợ.
"Nhiều lúc muốn đi du lịch nhưng chồng không nỡ để cún cưng ở nhà một mình. Tôi cũng trách, cũng giận dỗi nhưng sau đó chồng xin lỗi và bù đắp cho vợ con sau. Ngay khi còn yêu, tôi đã luôn ủng hộ anh theo đuổi công việc này", chị Thảo tâm sự.
Sắp tới, anh Toàn dự định mở các lớp học ngắn hạn, hướng dẫn cơ bản cho người nuôi chó tại Việt Nam về cách chăm sóc cún cưng của họ.
Văn Hiếu