Ngày 15/4, ngọn lửa "đói" bon bon trên đường đi trải thảm là hệ thống dầm gỗ trên mái Nhà thờ Đức Bà Paris, trước khi tiến về phía tháp chuông biểu tượng. Các mảnh vụn gỗ, đá, chì, sắt... bắn ra từ cột khói màu vàng. Xa xa phía dưới, với tầm nhìn bị khói và nước mắt làm mờ, lính cứu hỏa, linh mục và viên chức nhà nước truyền tay nhau giải cứu các báu vật, chạy đua với lửa bằng tốc độ của những người hành động trong sự tuyệt vọng.
Họ có 66 phút, trước khi lửa tìm được đường vào trong.
Tín hiệu báo cháy đầu tiên cất lên lúc 18h20 (giờ Pháp), khiến giáo sĩ, vài trăm tín đồ và khách tham quan nhà thờ nín lặng. "Mọi người bất động trong có lẽ một phút", Johann Vexo, người ngồi gác đàn chơi organ cho buổi lễ sáng thứ hai, thuật lại. Đám đông sốc, nhưng không hoảng loạn. Cửa sau được mở và trong ít phút, nhà thờ không còn bóng người.
23 phút tiếp theo, các dấu hiệu cho thấy có vẻ đó là báo động giả. Tới 18h43, báo cháy lần hai réo lên, lửa lần này chịu ra mặt, cháy lấp ló trên các thanh dầm. Người đứng bờ trái sông Seine đã có thể trông thấy.
Xe cứu hỏa đầu tiên lao đi giữa giờ tan tầm, hú còi hết cỡ để tới nhanh hòn đảo Île de la Cité giữa lòng sông Seine, trái tim lịch sử - địa lý của Paris và nơi đặt Nhà thờ Đức Bà. Nửa giờ đầu, lửa bề ngoài chỉ như một sự cố "nước chảy đá mòn" với công trình bề dày gần 900 tuổi.
Bên kia sông Seine, tại Tòa thị chính, Thị trưởng Anne Hidalgo liếc mắt nhìn qua ô cửa sổ lúc đang trong buổi họp muộn, vì bỗng thấy một đám mây khói màu vàng chọc trời. Bà lập tức lao đến đảo Île de la Cité.
"Tôi tới nơi và cảm thấy bất lực trước ngôi thánh đường đã chìm trong lửa", bà Hidalgo kể ngày hôm sau.
Các cây cầu bắc song song qua sông Seine tấp nập người hướng về công trình xây mất hai thế kỷ, bằng ánh mắt não nề. Họ đổ dồn về các con đường đá nối hai bờ Paris và khóc khi tháp chuông cao nhất của Nhà thờ Đức Bà thành mồi lửa.
Phía dưới, những báu vật cực thánh của Notre Dame de Paris (tên quốc tế của Nhà thờ Đức Bà Paris) kẹt lại trong rương nằm sâu hút cuối nhà thờ. Lính cứu hỏa lao tới bật mở chiếc rương, lấy ra Mão gai của Chúa – di vật được tin đội lên đầu Chúa Jesus trong cuộc khổ hình trên thập giá. Mão gai được bảo quản trong ống thủy tinh xếp hình tròn, kết thêm dây bằng vàng, kể từ năm 1896. Áo tunic của thánh Louis, được cho thuộc về vua Louis IX, cũng được giải cứu cùng với các mảnh Thánh giá và một chiếc Đinh Thánh, theo cha xứ Patrick Chauvet.
Những di vật thánh an toàn, sau đó đến lượt các tác phẩm nghệ thuật.
19h49, tháp chuông biểu tượng Nhà thờ Đức Bà Paris, tuyệt tác kiến trúc của Eugène Emmanuel Viollet-le-Duc trong giai đoạn trùng tu hậu cách mạng thế kỷ 19, sụp đổ. Nóc tháp gắn tượng gà trống bằng đồng bổ nhào, mang theo ba di vật thánh được lưu giữ từ năm 1935.
66 phút trôi qua từ lúc vụ cháy được chứng kiến diễn ra, bầu trời chuyển sắc cam, lửa bắt sang tháp chuông đôi và bên trong. Trời trở tối, 20 lính cứu hỏa trèo vào hai cột tháp "với sự hiểm nguy ở mức đe dọa tính mạng", theo mô tả của Phó bộ trưởng Nội vụ Pháp Lauren Nunez. Họ cần chế ngự đám cháy tại đó để bảo vệ những gì còn lại giúp nhận ra Nhà thờ Đức Bà. Cuộc chiến giữa lính cứu hỏa và ngọn lửa là cuộc chiến cho hàng thế hệ lịch sử.
21h49, Nunez chính thức thông cáo về nỗi hoảng sợ đang bao trùm Paris, vượt xa ranh giới thủ đô hơn 100 km2. Mùi khói đã bốc sang khu vực xa trung tâm thành phố, tới nhà và căn hộ cách đó hàng km. Còi xe chữa cháy hú inh ỏi khắp đường phố. Hàng trăm lính cứu hỏa làm nhiệm vụ cật lực. Ông Nunez cho hay vẫn không ai dám chắc thế đã đủ.
Trong lúc 20 lính cứu hỏa chiến đấu tại hai tháp chuông, các thanh gỗ được nung hồng rơi xuống từ lỗ hổng rực lửa mà tháp đã đổ để lại, muội đen bám nền đá cẩm thạch. Sàn Nhà thờ Đức Bà thành nấm mồ của ngọn tháp thất thủ. Đó là "tuyệt tác của Viollet-le-Duc" và một biểu tượng cho thành tựu trùng tu con người có thể đạt tới, chuyên gia trùng tu di tích Kevin Murphy của ĐH Vanderbilt (Mỹ) nhìn nhận. Nó đã ra đi, những thanh gỗ quý đỡ mái nhà thờ gần một nghìn năm qua cũng vậy.
23h23, chỉ huy cứu hỏa thông báo phần còn lại của cấu trúc nhà thờ, gồm tháp chuông đôi, đã an toàn. Mất hơn 12 giờ từ lúc lửa được phát hiện tới khi ngọn cuối cùng bị dập tắt.
Dưới đống đổ nát, chú gà trống bằng đồng từng ngự nóc nhà thờ, biểu tượng lâu năm của nước Pháp, được tìm thấy trong trạng thái biến dạng nhưng còn có thể nhận diện.
"Trên cảm xúc, ngôn từ, và những giọt nước mắt...", Bộ trưởng Nội vụ Pháp Christophe Castaner phát biểu khi thăm hiện trường sau hỏa hoạn. "Điều tôi muốn bày tỏ là niềm tự hào về những người đàn ông và phụ nữ đã bám trụ để gìn giữ Nhà thờ Đức Bà".
Thanh Tùng (Theo AP)