Đầu tháng 10 Âm lịch hàng năm, người dân xã Bình Lãng, huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương tất bật vào mùa "săn" rươi. Theo người dân, những ngày này nước triều từ sông Thái Bình lên, tràn vào ruộng. Rươi - một loài nhuyễn thể sinh sống dưới lớp bùn - sẽ theo con nước nổi lên. Người dân chỉ cần giăng lưới tại cống, chờ thủy triều rút, rươi theo dòng nước bơi ra, mắc lại ở phần lưới đặt trước đó. Tùy thời tiết và con nước hàng năm, nhiều hộ dân xã Bình Lãng thu cả tỷ đồng từ việc săn rươi.
"Các hộ không phải cho ăn hay chăm sóc gì, rươi phát triển hoàn toàn tự nhiên, chỉ chờ mùa nước lên là thu hoạch. Chúng tôi thường gọi đó là 'của trời cho'", một người dân xã Bình Lãng chia sẻ.
19h hôm 10/11, gia đình ông Nguyễn Trung Truyền (66 tuổi) mang theo thùng xốp, đá, cùng các túi lưới ra ruộng gần nhà, chuẩn bị thu hoạch mẻ rươi đầu tiên trong năm. 20h, con trai ông Truyền lội xuống khu vực cống thoát nước từ ruộng, kéo chiếc lưới được căng từ trước và thấy 40 kg rươi nằm gọn bên trong.
Ông Truyền cho biết nhà ông có sáu mẫu ruộng, tất cả được cải tạo, ủ đất cho rươi sinh sống. Một ngày trước khi thu hoạch rươi, ông Truyền mở cống để thuỷ triều trên sông tràn vào ruộng nhà. "Cống sẽ được chặn lại và sau vài giờ khi cho nước vào ruộng, rươi sẽ ngoi lên", ông Truyền cho biết.
Ông Truyền cho biết việc khai thác rươi phụ thuộc vào thủy triều lên. Mùa thu hoạch rươi bắt đầu từ tháng 10 âm lịch, một đợt kéo dài hai đến ba ngày. Người dân bắt đầu kéo rươi từ 19h đến 1h sáng hôm sau. Nhìn mẻ rươi nặng trịch được kéo lên, ông Truyền mừng ra mặt và nói: "Thời tiết năm nay thay đổi nhưng chất lượng rươi vẫn rất cao". Với sáu mẫu ruộng, gia đình ông Truyền dự khiến thu khoảng 200 kg với giá bán khoảng 400.000 đồng mỗi kg trong lần thu hoạch đầu tiên.
Cách nhà gia đình ông Truyền 20 m, gia đình ông Lê Văn Quạt cũng tất bật kéo những mẻ rươi sau lần xả nước đầu tiên. Cánh đồng rươi nhà ông Quạt trước kia được trồng hoa màu nhưng không mang lại hiệu quả kinh tế. Sau khi được quy hoạch thành vùng khai thác, bảo tồn rươi, gia đình ông Quạt mỗi năm thu cả tỷ đồng. Ông Quạt kể với 10 mẫu ruộng, năm 2020 ông thu được gần sáu tấn rươi, bán được một tỷ đồng.
"Năm trước, giá rươi dao động từ 200.000 đến 300.000 đồng mỗi kg. Năm nay thời tiết lạnh và mưa nhiều nên sản lượng thu hoạch thấp hơn mọi năm. Giá cả vì thế cao hơn, đỉnh điểm tới 600.000 đồng/kg. Có bao nhiêu, thương lái đều 'phục sẵn' mua tại ruộng", ông Quạt cho hay.
Lần thu hoạch đầu tiên năm nay, ruộng nhà ông Quạt cho 300 kg rươi với giá bán 420.000 đồng/kg. Sau khi vớt lên bờ, ông Quạt sẽ cho rươi vào túi lưới để ráo nước. Thương lái cân xong sẽ nhanh chóng đóng rươi vào thùng xốp rồi ủ lạnh. "Rươi là loài ưa lạnh, nếu nước không lạnh sẽ chết. Việc thay nước hàng ngày có thể bảo quản cho rươi sống một tuần", ông Quạt chia sẻ.
Ngồi chờ mua những mẻ rươi đầu tiền tại ruộng nhà ông Quạt, anh Lê Thanh Tùng (thương lái buôn rươi tại Hải Dương) cho biết giá rươi năm nay tăng cao, sản lượng ít hơn mọi năm nên anh tranh thủ ra tận ruộng mua mẻ rươi tươi ngon. Anh Tùng nhập 100 kg rươi, số còn lại được ông Quạt bán cho hai thương lái khác gọi đặt ông trước đó nhiều ngày.
Sau mỗi lần khai thác rươi, người dân xã Bình Lãng tiến hành cày, bừa và bổ sung thêm trấu hoặc rơm, rạ để đất được tơi xốp. Một số hộ nghiền ngô rắc lên ruộng để tạo chất hữu cơ. Khi đến mùa, các hộ mở cống trở lại cho nước tràn vào ruộng, ấu trùng rươi theo đó bơi trở lại, tiếp tục quá trình phát triển.
Theo ông Nguyễn Tá Điểm - Phó trưởng phòng NN & PTNT huyện Tứ Kỳ, địa bàn huyện có diện tích 260 hécta khai thác và bảo tồn rươi. Mỗi năm trung bình người dân thu 0,8 tấn/ha với giá trị khoảng 300 đến 350 triệu đồng. Sau khi trừ chi phí, lợi nhuận đạt hiệu quả 80%.
Đông Vũ