Quang Khuê
(Cuốn sách của tôi)
Lần đầu tiên xem The Matrix (hay tên tiếng Việt là "Ma trận"), tôi tự đặt cho mình một câu hỏi: "Phải chăng thế giới này là thật. Phải chăng bầu trời xanh của tôi, ánh nắng hay tình yêu tôi dành cho ai đó, tất cả đều hiện hữu. Hay chẳng qua, mọi thứ chỉ là những ảo ảnh phản chiếu từ một điều gì, ẩn sâu trong mọi giác quan mà tôi chưa từng cảm nhận được?".
Thế nhưng, ý tưởng về một cuộc sống không hề tồn tại như nó vốn có, không phải là sáng tạo của riêng anh em nhà Wachowski. Cũng như những giấc mơ phân tầng của Inception không hoàn toàn là tưởng tượng của Christopher Nolan vậy, ý tưởng về một thực tại khác tồn tại ngoài mọi giác quan con người đã hình thành từ hơn 2.000 năm trước, với triết gia nổi tiếng Plato. Và 2.000 năm sau, nhìn lại toàn bộ lịch sử triết học, với Thế giới của Sophie của Jostein Gaarder, ta sẽ hoàn toàn không khỏi bất ngờ.
Thế giới chúng ta đang sống quả là nhỏ bé nhưng những thứ ta cảm nhận được còn bé nhỏ hơn nhiều. Với liên tưởng về hình ảnh con thỏ của nhà ảo thuật, Gaarder đặt một dấu chấm lửng cay đắng cho những tự mãn của con người về bản thân. Nhưng cũng chính ở đó, ông đã vực dậy khát khao tìm hiểu chính mình của những đứa trẻ. Những đứa trẻ mà theo ông, sẽ dần mất đi sự tò mò vốn có về thế giới. Chính sự tò mò đó sẽ góp phần đưa thế giới tiến lên nhưng ngày càng bị đè bẹp bởi những toan tính thiệt hơn của cuộc sống.
Cuốn sách không gì hơn là một giáo trình triết học dành cho thiếu niên nhưng chính nó lại được viết nên với một bút pháp giàu tính điện ảnh. Những thắt nút gay cấn, những chuyển cảnh đột ngột, những góc hình lãng mạn và bí ẩn sẽ tạo nên một chuyến hành trình kỳ thú cho bất cứ ai. Người đọc hoặc tình nguyện hoặc bị ép buộc một cách thô bằng ngòi bút tinh tế của Gaarder, phải ngày một dấn sâu vào câu chuyện. Và với ngôn ngữ đối thoại không chút màu mè, ta cứ phải theo dấu chân của Sophie suốt hành trình mấy trăm trang sách.
Nhưng thích thú nhất có lẽ là cách tác giả dẫn dắt câu chuyện. Khởi đầu cuốn sách chắc chắn là một ý tưởng tuyệt vời nhưng Gaarder dường như không chỉ trông chờ vào điều đó. Mọi dữ kiện bí mật đan xen tiếp theo vừa tạo nên sự mờ ảo, vừa tạo cảm giác thân thương và ngọt ngào. Có lẽ ta sẽ hơi bối rối nhưng sự bối rối ấy cũng chính là cảm giác khi ta tự tay gỡ bỏ lớp ruy băng của một hộp quà vậy. Sự bí ẩn được tạo từ xúc cảm hồn nhiên chứ không phải bằng những ngôn từ ma mị.
Một chuyến du hành vào quá khứ như Ryszard Kapuscinki từng có với Herodotus tò mò và khiêm cung, ta và Gaarder (hay Albert nhỉ, ta cũng không biết nữa) sẽ lướt nhẹ trong thời gian và không gian. Ta sẽ gặp một Socrate với những câu hỏi của ông, với Plato và những chiếc bóng trong nền hang động, với Aristote và khoa học thực nghiệm. Ta sẽ đối thoại trong im lặng với Spinoza, với Descarte và câu nói nổi tiếng của ông: "Tôi tư duy nghĩa là tôi tồn tại". Ta gật đầu và khẽ mỉm cười với những luân lý về đạo đức của Kant, với siêu hình học của Freud, với "tinh thần thế giới" của Hegel hay sự đối nghịch lại của nó - lý thuyết của Marx. Và ta dường như nhận ra chính mình.
Ta nhận ra mình nhỏ bé trước mọi thứ. Thế giới của ta có giống như một quyển sách trên tay một người nào đó mà ta sẽ chẳng bao giờ có thể tự tiện lật trang? Và ta cũng hoài nghi như một triết gia nào đó về sự tồn tại của chính bản thân mình.
Vài nét về tác giả:
Bài đã đăng: Nhật ký con gái, mẹ và tình đầu.